ThS. Nguyễn Thị Thu Sương
                                                                               Khoa Xây dựng Đảng    

         Trong công tác tư tưởng của Đảng, dư luận xã hội vừa là một xuất phát điểm, vừa là một mục tiêu cần đạt tới. Kết quả nghiên cứu dư luận xã hội không chỉ là một trong những căn cứ để xây dựng chủ trương, xác định giải pháp công tác tư tưởng cũng như công tác lãnh đạo, quản lý xã hội, mà còn là một trong những cơ sở của việc định hướng dư luận xã hội. Định hướng dư luận xã hội vừa thúc đẩy dư luận xã hội lành mạnh, tích cực phát triển theo xu hướng đồng thuận với lợi ích của nhân dân, của quốc gia - dân tộc vừa ngăn chặn, đấu tranh với tin giả, các trang tin xuyên tạc sự thật của các thế lực thù địch. Đây được xem là công việc cấp thiết để định hướng dư luận xã hội theo chiều hướng tích cực, ngăn ngừa sự hình thành tư tưởng, hành vi chống đối.

          Dư luận xã hội (DLXH) là sự phán xét, đánh giá thể hiện thái độ và kỳ vọng của các nhóm xã hội đối với các vấn đề đang diễn ra trong xã hội có liên quan đến lợi ích và giá trị của họ; dư luận xã hội được hình thành thông qua các cuộc trao đổi, thảo luận công khai[1].

         Công tác nắm bắt và định hướng dư luận xã hội là một trong những hoạt động quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Nắm bắt dư luận xã hội kịp thời được coi là phương pháp tiếp cận, tìm hiểu, lắng nghe dư luận xã hội của quần chúng nhân dân và dư luận xã hội của cán bộ, đảng viên[2]. Nhiệm vụ của công tác dư luận xã hội là phải nắm bắt nhanh chóng, kịp thời, chính xác tư tưởng, tâm trạng của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về các vấn đề, hiện tượng, sự kiện trong cuộc sống nhằm phục vụ công tác lãnh, chỉ đạo của cấp uỷ và chính quyền các cấp.

         Mục đích của định hướng dư luận xã hội là góp phần làm thay đổi nhận thức, điều chỉnh hành vi, thái độ và hành động của các nhóm xã hội theo hướng có lợi cho quốc kế, dân sinh, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Vì vậy, để định hướng được dư luận xã hội có hiệu quả, các chủ thể lãnh đạo, quản lý phải trả lời được cụ thể, chính xác ba câu hỏi: Dư luận xã hội của nhóm xã hội nào? Nội dung chủ đạo của dư luận xã hội đó là gì? Lợi ích bao trùm, theo đuổi của nhóm xã hội chủ thể của dư luận xã hội đó là gì? Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy, cán bộ, đảng viên các cấp thực hành nắm bắt, định hướng dư luận xã hội là “người biết lãnh đạo”. Người còn chỉ rõ, người lãnh đạo phải chuyển hóa kết quả nắm bắt, phân tích, nghiên cứu dư luận xã hội thành nội dung của công tác tư tưởng.   

         Ngay từ khi mới thành lập Đảng đã rất coi trọng nắm bắt lòng dân (tâm tư, nguyện vọng của nhân dân) nhằm đề ra các chủ trương, đường lối phù hợp với lòng dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “…gom góp ý kiến rời rạc, lẻ tẻ của quần chúng, rồi phân tích nó, nghiên cứu nó, sắp đặt nó thành những ý kiến có hệ thống. Rồi đem nó tuyên truyền, giải thích cho quần chúng và làm cho nó thành ý kiến quần chúng, và làm cho quần chúng giữ vững và thực hành ý kiến đó. Đồng thời nhân lúc quần chúng thực hành, ta xem xét lại, coi ý kiến đó có đúng hay không. Rồi lại tập trung ý kiến của quần chúng, phát triển những ưu điểm, sửa chữa những khuyết điểm, tuyên truyền, giải thích làm cho quần chúng giữ vững và thực hành. Cứ như thế mãi thì lần sau chắc đúng mực hơn, hoạt bát hơn, đầy đủ hơn trước. Đó là cách lãnh đạo cực kỳ tốt”[3]. Đây là bài học mà Bác đã dạy về cách thức nắm bắt dư luận xã hội một cách có hệ thống.

         Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã xác định: “Chú trọng nắm bắt, định hướng dư luận xã hội, bảo đảm thống nhất tư tưởng trong Đảng, đồng thuận cao trong xã hội”. Như vậy, việc nắm bắt, định hướng dư luận xã hội là một đòi hỏi khách quan trong hoạt động lãnh đạo, quản lý xã hội hiện nay vừa tạo sự đồng thuận cao trong các tầng lớp nhân dân vừa góp phần đấu tranh chống lại các luận điệu xuyên tạc, sai trái của các thế lực thù địch trong và ngoài nước. “Có thể khẳng định rằng, không phải đến bây giờ thì chúng ta mới hình thành mặt trận đấu tranh phản bác những quan điểm sai trái, thù địch, chống phá của các thế lực thù địch mà đó đã là hoạt động xuyên suốt trong toàn bộ tiến trình cách mạng Việt Nam. Bởi lẽ, trong bất cứ tình huống nào, tại thời điểm lịch sử nào, các thế lực thù địch cũng luôn tìm cách lôi kéo, kích động, chống phá, xuyên tạc,… nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, phủ nhận thành quả cách mạng, xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng”[4].

         Hiện nay, các thế lực thù địch, phản động, vẫn không lợi dụng những tin đồn để xuyên tạc bóp méo sự thật, công kích, chống phá trên nhiều lĩnh vực như phủ định chủ nghĩa Mác - Lênin, cho rằng chủ nghĩa Mác- Lênin là lỗi thời; Phủ nhận tư tưởng Hồ Chí Minh; chống phá quan điểm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước ta trên tất cả lĩnh vực; phủ nhận những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử mà chúng ta đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhất là những thành tựu của công cuộc đổi mới đất nước; công tác bảo vệ chủ quyền biển đảo; những hoạt động trong công tác phòng chống dịch bệnh Covid-19 của nhà nước...

         Các thế lực thù địch sử dụng nhiều phương thức và cách thức chống phá nền tảng tư tưởng của nước ta. Đặc biệt, chúng sử dụng Internet và truyền thông xã hội để chống phá, lợi dụng các sai sót trong công tác quản lý nhà nước để kích động tạo những tin đồn để xuyên tạc, bóp méo sự thật; sử dụng mạng xã hội để loan tin công kích, chống phá Đảng và Nhà nước nhằm chia rẽ mối quan hệ giữa Đảng, chính quyền với dân, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. Thêm vào đó, trước những “vấn đề nóng” mang tính thời sự mà người dân quan tâm, chúng lợi dụng những KOLS (có những người có tầm ảnh hưởng trên mạng) hay những tờ báo không chính thống đưa tin không đúng sự thật với những phân tích, đánh giá thiếu khách quan, phiến diện làm nhiễu thông tin gây nên sự rối loạn về nhận thức, lôi kéo người dân chuyển dần sang thái độ tiêu cực đối với đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước, qua đó hình thành tư tưởng, hành vi chống đối.

         Tác hại của những quan điểm sai trái, thông tin sai lệch là rất lớn do đó công tác nắm bắt, định hướng dư luận xã hội đóng vai trò đặc biệt quan trọng và là nhiệm vụ thường xuyên trong công tác tư tưởng của đảng và chính quyền các cấp. Thực hiện tốt công tác này sẽ làm cho những tin đồn nhảm, thông tin xấu độc không cơ hội phát triển và tạo sự đồng thuận trong cán bộ, đảng viên và nhân dân.

         Những năm qua, công tác điều tra, nghiên cứu, nắm bắt dư luận xã hội trên cả nước đã có nhiều đổi mới, chất lượng được nâng lên. Công tác định hướng tư tưởng đối với cán bộ, đảng viên và Nhân dân ngày càng được tăng cường. Thông qua phương tiện truyền thông, các hội nghị, hội thảo, các lớp tập huấn đặc biệt thông qua hoạt động của đội ngũ báo cáo viên, cộng tác viên dư luận xã hội những tài liệu, thông tin chính thống đã được cung cấp kịp thời đến mọi tầng lớp nhân dân, góp phần tích cực vào việc bảo vệ nền tảng tư tưởng, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; ngăn chặn, phản bác với các tin giả, thông tin xuyên tạc sự thật trên truyền thông, trên các trang mạng xã hội của các thế lực thù địch.

         Công tác nắm bắt dư luận xã hội đạt được nhiều kết quả trong đó có sự đóng góp không nhỏ của mạng lưới cộng tác viên dư luận trong ngành tuyên giáo nói chung, đội ngũ cộng tác viên dư luận xã hội cấp nói riêng. Tính đến tháng 12 năm 2017,  trên cả nước “có hơn 10.000 người là hạt nhân đấu tranh trên không gian mạng, "vừa hồng vừa chuyên", kiên định lập trường, có trình độ, kỹ năng sử dụng công nghệ cao thực hiện nhiệm vụ.”[5]. Lực lượng cộng tác viên dư luận xã hội được xem là kênh nắm bắt, tập hợp phản ánh thông tin chính thống kịp thời nắm bắt, tổng hợp, phân tích, tham mưu, phản ánh tình hình dư luận xã hội có nhiều kiến nghị khách quan, sát thực với những vấn đề thời sự, điểm nóng mà dư luận quan tâm qua đó góp phần tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền chỉ đạo tuyên truyền, cung cấp thông tin chính xác, khách quan, phản bác, vạch trần những thông tin sai lệch, xuyên tạc, bịa đặt, góp phần tuyên truyền, định hướng để người dân hiểu đúng bản chất vấn đề, không mắc mưu, không nghe theo các luận điệu xấu độc, không tham gia các hoạt động gây mất an ninh trật tự, vi phạm pháp luật. Nhiệm vụ  của họ là “khi phản bác lại những thông tin sai trái thì đảm bảo 3 nội dung cơ bản: đưa ra nội dung chính thống, mang tính tình huống và ổn định lâu dài; vạch ra được âm mưu, thủ đoạn của những bài viết sai trái để người dân hiểu rõ được bản chất”[6].

          Bên cạnh những kết quả đạt được công tác nắm bắt dư luận xã hội có một số nơi, có lúc còn chậm, chưa toàn diện, từ đó định hướng tư tưởng và dư luận xã hội thiếu kịp thời, hiệu quả chưa cao. Việc nắm tình hình tư tưởng của cán bộ, đảng viên và nhân dân còn có lúc chưa sâu sát, kịp thời. Thông tin dư luận xã hội còn hạn chế đôi lúc còn mang tính chủ quan giá trị sử dụng của thông tin chưa cao. Hoạt động của đội ngũ cộng tác viên DLXH ở một số nơi chưa đi vào nền nếp, chất lượng báo cáo chưa cao, chưa đầy đủ, thường xuyên. Cơ chế chính sách cho đội ngũ cộng tác viên dư luận xã hội các cấp, nhất là ở cơ sở còn hạn chế. Một số địa phương, đơn vị chưa chủ động đề ra các giải pháp để giải quyết những bức xúc, tư tưởng mới nảy sinh trong cán bộ, đảng viên và nhân dân ngay tại cơ sở. Công tác nắm bắt, xử lý thông tin dư luận xã hội nhằm đấu tranh, phản bác kịp thời các thông tin quan điểm sai trái của các thế lực thù địch xuyên tạc về các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế-xã hội, an ninh, quốc phòng còn chưa kịp thời...số ít thông tin phản ánh chất lượng chưa cao, chưa đề xuất được nhiều giải pháp tích cực trong việc xử lý, giải quyết, khắc phục những vấn đề được phản ánh...

         Để nâng cao hiệu quả nắm bắt và định hướng dư luận xã hội, tạo sự thống nhất về tư tưởng và hành động trong nội bộ, sự đồng thuận trong nhân dân trong quá trình thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước và đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng cần tập trung thực hiện tốt một số biện pháp sau:

Thứ nhất, tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức, tầm quan trọng của công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu, định hướng dư luận xã hội trong đấu tranh với những quan điểm sai trái, thù địch.

         Xem đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị. Tăng cường công tác giáo dục, thông tin định hướng tư tưởng trong cán bộ, đảng viên và nhân dân nhằm tạo sự thống nhất về nhận thức và hành động. Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng đối với công tác nắm tình hình và định hướng dư luận xã hội. Cấp ủy, chính quyền địa phương, đơn vị cần phải sử dụng kết quả nắm tình hình dư luận xã hội là một trong các căn cứ trong thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; chủ động theo dõi, phân tích, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân trong phạm vi, địa bàn phụ trách để có biện pháp giải quyết đúng đắn, kịp thời các vấn đề bức xúc phát sinh. Nâng cao chất lượng và đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng sâu rộng trong cán bộ, đảng viên.  Mỗi cán bộ, đảng viên cần nâng cao ý thức, trách nhiệm trong đấu tranh chống các âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; gương mẫu, đi đầu trong tuyên truyền, vận động, giải thích cho nhân dân hiểu về chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước và vạch trần âm mưu, thủ đoạn xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch góp phần tạo sự đồng thuận, củng cố niềm tin của nhân dân.

         Thứ hai, đổi mới nội dung, phương thức nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dư luận xã hội.

         Hiện nay các thế lực thù địch sử dụng rất nhiều phương thức chống phá ngày càng tinh vi nên công tác dư luận xã hội phải được chú trọng đổi mới cả về nội dung và phương thức hoạt động nhằm theo kịp thực tiễn. Theo đó, không ngừng đổi mới đa dạng hoá nội dung, phương thức công tác tuyên giáo theo hướng nâng cao sức thuyết phục và tính chiến đấu, tập trung giải quyết những vấn đề nóng gây bức xúc trong Nhân dân. Đổi mới công tác nghiên cứu, nắm bắt dư luận xã hội, chủ động cung cấp thông tin để kịp thời định hướng về tư tưởng cho cán bộ, đảng viên và dư luận quần chúng Nhân dân. Quản lý chặt chẽ những phương tiện truyền thông mà các lực lượng chống phá thường sử dụng để tạo dư luận xã hội trái chiều như: mạng xã hội, sách báo, các diễn đàn chính trị, văn hóa...; Chủ động xây dựng những “kênh” thông tin chính thống nhằm kịp thời phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên các phương tiện thông tin truyền thông nhất là mạng xã hội; đẩy mạnh đối thoại trực tiếp, tuyên truyền vận động nhân dân để định hướng dư luận xã hội tích cực, góp phần vào củng cố “thế trận lòng dân”. Đặc biệt cần chú trọng công tác dự báo nhằm sớm phát hiện tình hình, có kịch bản để ứng phó, kịp thời xử lý các vấn đề phức tạp, nhạy cảm những phát sinh đột xuất không để hình thành các điểm nóng.

         Thứ ba, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác điều tra, nắm bắt dư luận xã hội.

         Tiến hành điều tra dư luận xã hội định kỳ nhằm giúp cơ quan điều tra nắm bắt dư luận xã hội về những sự kiện thời sự, nóng bỏng trong từng thời điểm nhất định nhằm giúp cơ quan xây dựng các chiến lược, kế hoạch định hướng dư luận. Đi sâu nắm bắt tình hình dư luận xã hội còn nhằm mục đích kịp thời nắm bắt tư tưởng, nhận thức cán bộ, đảng viên, nhằm kịp thời định hướng tư tưởng, bồi đắp niềm tin, uốn nắn, chấn chỉnh các suy nghĩ lệch lạc.

         Thứ tư, củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của đội ngũ làm công tác dư luận xã hội và đội ngũ cộng tác viên dư luận xã hội. Chú trọng tuyển chọn, xây dựng đội ngũ làm công tác dư luận xã hội và cộng tác viên dư luận xã hội là những chuyên gia, những người am hiểu chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước và có những kỹ năng nắm bắt thông tin, định hướng dư luận xã hội. Tăng cường đầu tư phương tiện, kinh phí hoạt động cho lực lượng này để tạo thêm động lực hoạt động. Bên cạnh đó, cần thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng, toạ đàm, giao lưu cập nhật kiến thức, thông tin mới cho đội ngũ làm công tác dư luận xã hội và đội ngũ cộng tác viên dư luận xã hội. Thông qua các lớp này rút các cộng tác viên có thể học tập, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm công tác của mình.

         Thứ năm, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái thù địch trong tình hình mới. Nếu nắm bắt dư luận xã hội là nguồn thông tin cần thiết để làm căn cứ cho việc hoạch định, bổ sung, hoàn thiện đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật thì định hướng dư luận xã hội là kết quả trực tiếp, là một mục đích của công tác dư luận xã hội. Định hướng dư luận xã hội là để hình thành dư luận xã hội đúng đắn, tích cực để đạt được điều đó phải minh bạch hóa các nguồn thông tin và đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, các thông tin sai lệch, xuyên tạc. Để đấu tranh có hiệu quả với các hoạt động chống phá của các thế lực thù địch hiện nay, trước hết cần nhận rõ mục đích, âm mưu, thủ đoạn, hình thức, phương pháp, phương tiện mà các thế lực phản động sử dụng để chống phá. Cần chủ động vạch trần bản chất, kịp thời đấu tranh có hiệu quả với âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch để trên cơ sở đó hạn chế, chấn chỉnh, uốn nắn các nhận thức sai lệch, tạo môi trường, điều kiện cho dư luận xã hội đúng đắn, lành mạnh phát triển và phát huy tác dụng trong đời sống xã hội.

         Tóm lại, hiện nay, các thế lực thù địch vẫn tiếp tục tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước và đất nước ta vì vậy việc nắm bắt, ngăn chặn, đấu tranh phản bác với những quan điểm sai trái, những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch là công việc cấp thiết. Có thể khẳng định nắm bắt, định hướng dư luận kịp thời không chỉ góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng theo Nghị quyết 35-NQ/TW của Bộ Chính trị, mà còn góp phần bảo vệ lợi ích của quốc gia, dân tộc và góp phần giữ gìn môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

         [1] Học viện CTQG Hồ Chí Minh: Giáo trình xã hội học trong lãnh đạo, quản lý (dùng cho hệ đào tạo cao cấp lý luận chính trị), Nxb. Lý luận chính trị, H.2021, tr.86.

         [2] Lê Ngọc Hùng: Học tập tư tưởng Hồ Chí Minh về bản chất và phương pháp tiếp cận dư luận xã hội, tạp chí cộng sản, số 11 (6), 2006, tr.27-31.

         [3] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H, 2000, t.5, tr 290-291.

         [4] http://www.thinhvuongvietnam.com/Content/nhung-chien-sy-tren-mat-tran-dau-tranh-phan-bac-cac-quan-diem-sai-trai-thu-dich-502411.

         [5] https://tuoitre.vn/hon-10-000-nguoi-trong-luc-luong-47-dau-tranh-tren-mang-20171225150602912.htm.

         [6] https://giaothong.org/luc-luong-47-phai-khong-ngu-de-dau-tranh-tren-mang-124377/amp.