ThS. Nguyễn Thị Thu Sương   
Giảng viên Khoa Xây dựng Đảng

         Văn hóa đọc được hiểu là theo nghĩa rộng là “ứng xử đọc, giá trị đọc và chuẩn mực đọc của mỗi cá nhân, của cộng đồng xã hội và của các nhà quản lý và cơ quan quản lý nhà nước. Theo nghĩa hẹp đó là ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc của mỗi cá nhân”^[1]. Tại Việt Nam trong những năm qua văn hóa đọc ngày càng được quan tâm phát triển trong cộng đồng.

         Ngày 15 tháng 3 năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 329/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 với mục tiêu xây dựng và phát triển thói quen, nhu cầu, kỹ năng và phong trào đọc trong mọi tầng lớp nhân dân, nhất là trong thanh niên, thiếu niên, học sinh, sinh viên và chú trọng tới người dân ở vùng nông thôn, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; cải thiện môi trường đọc; góp phần nâng cao dân trí, phát triển tư duy, khả năng sáng tạo, bồi dưỡng nhân cách, tâm hồn, tăng cường ý thức chấp hành pháp luật, hình thành lối sống lành mạnh trong con người, xã hội Việt Nam, đẩy mạnh xây dựng xã hội học tập.

         Tại Trà Vinh, căn cứ vào quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh đã phê duyệt kế hoạch thực hiện Đề án “Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Trà Vinh”.

         Những năm gần đây, Trà Vinh đã triển khai nhiều hoạt động thúc đẩy phong trào đọc sách, phát huy văn hóa đọc trong tỉnh đặc biệt là thế hệ trẻ.

         Triển lãm, trưng bày sách

         Tính đến năm 2021, Trà Vinh đã tổ chức 8 lần “Ngày sách Việt Nam”.  Hàng năm hưởng ứng tháng đọc sách, trường Đại học Trà Vinh tổ chức triển lãm sách tại thư viện của trường. Các đơn vị trong tỉnh như: Thư viện Trà Vinh, Công an Trà Vinh, Trường Đại học Trà Vinh, Nhà sách Fahasa chi nhánh Trà Vinh và Nhà xuất bản Tổng hợp TPHCM… đã phối hợp triển lãm trưng bày hàng ngàn bản sách với nhiều thể loại nhằm phục vụ nhu cầu đọc và nghiên cứu của bạn đọc. Các triển lãm thường diễn ra các hoạt động tọa đàm, giới thiệu tác giả, tác phẩm và giao lưu… giữa các nhà văn, nhà thơ và bạn đọc. Bên cạnh đó còn có các hoạt động trao đổi sách với bạn đọc, quyên góp sách đã qua sử dụng để xây dựng các tủ sách vùng sâu và tặng thẻ thư viện, tài khoản sử dụng thư viện điện tử cho bạn đọc cho học sinh, sinh viên, các hoạt động khoa học vui, tô màu, vẽ tranh cho các em thiếu nhi. Hoạt động trưng bày sách nhân “Ngày sách Việt Nam” đã trở thành truyền thống của Nhà trường thu hút sự quan tâm chú  ý của giảng viên, sinh viên với việc đọc sách, góp phần xây dựng “văn hoá đọc” ở giảng đường đại học.

         Giai đoạn 2017 - 2021, Thư viện tỉnh Trà Vinh còn tổ chức các cuộc triển lãm sách như: triển lãm hưởng ứng ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam; triển lãm sách phục vụ Hội trại trẻ em nghèo vượt khó học giỏi, Triển lãm sách kỷ niệm 129 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và 50 năm thực hiện di chúc của Người; Triễn lãm sách chào mừng Lễ hội Ok Om Bok; Triển lãm sách, báo mừng Đảng, mừng Xuân... Riêng Công an tỉnh Trà Vinh phối hợp Thư viện tỉnh tổ chức trưng bày, triển lãm hơn 400 cuốn sách về Bác Hồ, Lịch sử công an nhân dân, tiểu thuyết, hồi ký, truyện, bộ tem công an nhân dân^[2].

         Đặc biệt năm 2021, Trà Vinh tổ chức triển lãm sách với hình thức “đường sách”. Đây là một sáng tạo, vừa tạo ra nét mới, vừa giúp bạn đọc như được gần hơn với sách. Qua đó, góp phần quảng bá “văn hóa đọc” và tăng thêm số lượng đọc giả đến với sách.

         Thư viện lưu động

         Hiện nay, hệ thống thư viện công cộng tỉnh Trà Vinh có 01 thư viện tỉnh, 07 thư viện huyện, 62 thư viện và phòng đọc sách cấp xã, 57 phòng đọc sách trong các cơ sở tính ngưỡng tôn giáo, 05 phòng đọc sách Đồn biên phòng, 02 phòng đọc sách trong trại giam Bến Giá, 03 phòng đọc sách ấp khóm, 27 phòng đọc sách tại các điểm Bưu điện Văn hóa xã^[3]. Thư viện tỉnh nhiều lần tổ chức "Thư viện thông minh lưu động" đến các điểm trường tại các địa phương trong tỉnh. Hoạt động này đã thu hút hàng chục hàng học sinh tham gia, góp phần thúc đẩy việc tìm tòi, hứng thú với việc sách vở của các bạn trẻ. Ngoài ra thư viện tỉnh còn phối hợp với Thư viện khoa học tổng hợp Tp. Hồ Chí Minh phục vụ Thư viện lưu động cho người khiếm thị của tỉnh. Song song đó là hoạt động tặng sách cho các điểm đọc sách trong tỉnh.

         Tổ chức các cuộc thi

         Cuộc thi đại sứ văn hóa đọc được tổ chức tại Trà Vinh lần đầu tiên năm 2019 và tiếp tục được triển khai vào năm 2020, 2021. Cuộc thi được thực hiện với mục tiêu đẩy mạnh phong trào đọc sách cho đối tượng là học sinh từ tiểu học đến trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh nhằm khơi dậy niềm đam mê, hứng thú và ý thức được giá trị của sách trong thời đại ngày nay. Qua hai năm (2019,2020) cuộc thi đã thu hút 2.617 bài thi của các em học sinh trên địa bàn tỉnh. Năm 2021, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh đã tổ chức cuộc thi giới thiệu sách trong hệ thống trường học và các tiết mục văn nghệ nội dung tuyên truyền và phát triển văn hóa đọc học sinh của tỉnh.

         Hưởng ứng Cuộc thi Giới thiệu sách trực tuyến năm 2021 với chủ đề “Cuốn sách tôi yêu” do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức, nhiều bạn đọc đến từ các cơ quan, trường học trong tỉnh đã nhiệt tình tham gia. Thông qua cuộc thi, nhiều clip giới thiệu những quyển sách hay thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau từ văn học, lịch sử, thông tin,...lần lượt được giới thiệu với bạn đọc cả nước nói chung và bạn đọc Trà Vinh nói riêng.

         Mô hình sáng tạo

         Bên cạnh các cuộc thi, tỉnh còn phát động phong trào “30 phút đọc sách, báo, tạp chí mỗi ngày”. Mục tiêu của mô hình này là mỗi ngày ít nhất 30 phút để đọc sách, báo hoặc tạp chí. Để từ đó hình thành thói quen đọc sách, báo, tạp chí mỗi ngày trong thanh thiếu nhi. Ngoài ra còn có mô hình “tặng sách thay hoa – trao nguồn tri thức”. Đây là mô hình được phát động trong các cơ sở đoàn triển khai mô hình tặng các quyển sách hay thay cho tặng hoa tại các hội nghị, cuộc thi, các hoạt động do các cơ sở đoàn tổ chức cho đoàn viên, thanh thiếu nhi và các hoạt động tuyên dương, khen thưởng của đoàn.

         Tại các trường học trong tỉnh, Đoàn trường phối hợp với các hệ thống thư viện trường tổ chức “Ngày hội đọc sách” theo các chủ đề phù hợp với phù hợp cho từng đối tượng bạn đọc, góp phần lan tỏa phong trào đọc sách, tình cảm yêu mến sách trong học sinh.

Có thể thấy trong thời gian văn hóa đọc đang ngày càng được quan tâm, chú trọng phát triển cộng đồng Trà Vinh với nhiều hình thức, phương pháp khác nhau. Để văn hóa đọc ngày càng được lan tỏa, thời gian tới Trà Vinh cần đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền nhằm thay đổi, nâng cao nhận thức trong cộng đồng về vai trò, tầm quan trọng của văn hóa đọc nhằm hướng tới xã hội học tập./.